Είναι φορές, που αναρωτιέμαι γιατί υπάρχει το συναίσθημα του φόβου. Το βιολογικό νόημα του φόβου, και οι μηχανισμοί του, όπως η δημιουργία “stress” με την έκκριση αδρεναλίνης είναι σχετικά σαφείς όσο αφορά την αυτοπροστασία του εκάστοτε οργανισμού, που τον απομακρύνει από άμεσους αλλά και έμμεσους κινδύνους. Ωστόσο, το ερώτημα παραμένει, αν ο φόβος, ως συναίσθημα είναι χρήσιμος σε πιο περίπλοκα ή συναισθηματικά ζητήματα.
Η διαίσθηση μου λέει, πως είναι χρήσιμος! Γιατί πολύ απλά σε βάζει στη διαδικασία, να αναλύσεις το πρόβλημα και να “ζυγίσεις” την κατάσταση, ώστε να πάρεις μία απόφαση.
Ωστόσο, υπάρχει ένας προφανής αντίλογος. Κι αυτός δημιουργείται από το ερώτημα: Εάν υπάρχει αρκετή πληροφορία, ώστε να καταλήξεις σε μία σωστή απάντηση από την ανάλυση. Μία ερώτηση, που προφανώς δεν έχει την ίδια απάντηση σε κάθε περίπτωση. Και είναι σαφές πως αν προσπαθήσεις να συγκεντρώσεις όλη την απαραίτητη πληροφορία για ένα θέμα, προκειμένου να εξάγεις συμπέρασμα, μπορεί να χρησιμοποιήσεις περισσότερο χρόνο απ’ όσο έχεις για να πάρεις την απόφαση.
Κι εδώ μπαίνουμε στα προσωπικά παραδείγματα, μια και μου είναι πιο εύκολο να χρησιμοποιήσω την προσωπική μου εμπειρία για να γίνω πιο κατανοητός και να δώσω στον οποιοδήποτε αναγνώστη / αναγνώστρια, μία οικία ψυχολογική κατάσταση ώστε να μπορεί να σχετιστεί με την ιδέα.
Στα μέσα του περασμένου μήνα, κατά τη διάρκεια ενός ισχυρού κολικού της κοιλιακής χώρας, έτρεξα αμέσως στα επείγοντα, στο νοσοκομείο. Εκεί με συνάντησε ο παθολόγος που με παρακολουθεί, κι αφού έδωσε εντολή να μου κάνουν παυσίπονες και αντιεμετικές ενέσεις, με κατέβασε στο ακτινολογικό για υπέρηχο άνω κοιλίας. Ο υπέρηχος έδειξε χολολιθίαση (πέτρες στη χολή) και επιπλέον αρχή χολοκυστίτιδας (πρήξιμο στη χολή, φλεγμονή). Συμπέρασμα, ότι έπρεπε να χειρουργηθώ σχετικά σύντομα.
Τις επόμενες μέρες, εμφάνισα χαμηλό πυρετό. Ο γιατρός μου συνέστησε να νοσηλευτώ προκειμένου να με βάλουν στον ορό, ώστε να μη τρώω τίποτα και να μου δώσουν αντιβίωση για μερικές μέρες. Με σκοπό να πέσει ο πυρετός και να φύγει η χολοκυστίτιδα, που είχε αυξήσει αρκετές φορές το φυσιολογικό πάχος των τοιχωμάτων της χοληδόχου κύστης (χολή). Πράγμα που έκανα, και έμεινα τέσσερις μέρες στο νοσοκομείο. Ενώ κατά τη διάρκεια της νοσηλείας, με επισκέφθηκε ένας αρκετά καλός και υπεύθυνος χειρούργος, όπως ανακάλυψα μετά και μου εξήγησε πως θα ήταν ιδανικό να χειρουργηθώ άμεσα, την επόμενη ώρα δηλαδή. Εκεί αρχίζεις και φοβάσαι… Του απάντησα πως δεν είμαι έτοιμος να πάρω μία τέτοια απόφαση, τόσο γρήγορα και αν γινόταν να κάνουμε αυτή τη συζήτηση την επόμενη μέρα. Ωστόσο την επόμενη μέρα δεν γίνονταν προγραμματισμένα χειρουργεία. Οπότε αναγκαστικά μου χορηγήθηκε συντηρητική αγωγή με αντιβιώσεις. Έτσι ώστε να κάνω το χειρουργείο προγραμματισμένα και σε καλό χειρουργικό έδαφος στο τέλος του επόμενου μήνα.
Μετά το πρώτο εξιτήριο, συνέχισα με αντιβίωση και άλιπη δίαιτα, προκειμένου να πέσει η φλεγμονή. – Η δίαιτα δε με ενόχλησε, γιατί ήδη πρόσεχα τη διατροφή μου, οπότε δε μου ήταν μεγάλη αλλαγή. Οι αντιβιώσεις ωστόσο και η φαρμακευτική αγωγή γενικότερα είναι ένα μαρτύριο γιατί δημιουργούν κι αυτά τις δικές του παρενέργειες και παρεμβάλλονται αισθητά στην καθημερινότητα σου. Ωστόσο, δε κράτησε πολύ… Στον εβδομαδιαίο επανέλεγχο, βρέθηκαν επηρεασμένα τα ηπατικά ένζυμα και μπήκα πάλι για νοσηλεία στο νοσοκομείο. Δυο μέρες μετά προέκυψε άλλος δυνατός κολικός, και οι γιατροί πρότειναν ομόφωνα άμεσο χειρουργείο.
Έτσι αφού ήρθαν όλοι μαζί στο δωμάτιο, για την καθημερινή επίσκεψη, και μου το πρότειναν. Τους είπα ότι αφού το κρίνουν αναγκαίο πάμε όσο το δυνατό συντομότερο για χειρουργείο ώστε να λυθεί το πρόβλημα.
Εδώ θα διακόψω λίγο τη ροή της ιστορίας και να αναφερθώ στο αντικείμενο του κειμένου. Όπως καταλαβαίνει κανείς, αρχικά μου ήταν αδύνατο να αποφασίσω αν θέλω να χειρουργηθώ άμεσα ή όχι. Ο χρόνος της μίας μέρας που ζήτησα ήταν για να αναλύσω όση πληροφορία μου είχε δοθεί και να αναζητήσω επιπλέον πηγές, όπως και να ενημερωθώ από τρίτους για τη πηγή της πληροφορίας, τον χειρούργο που με επισκέφθηκε. Το πρόβλημα ήταν, πέρασε η μία μέρα, πέρασε και η μία εβδομάδα, και δε μειώθηκε το αίσθημα του φόβου. Γεγονός, που σημαίνει ότι ο εγκέφαλος μου δεν μπορούσε να βρει λύση στο πρόβλημα του φόβου, αφού η εκτίμηση, η αντίληψη και η γνώση μου για το πρόβλημα ήταν ελλειπής.
Δηλαδή, ο φόβος, μία πνευματική και σωματική κατάσταση παρατείνονταν επειδή δεν υπήρχε σαφής τρόπος να εκτιμήσω της επιπτώσεις του χειρουργείου. Δεδομένου, πως ούτε οι γιατροί, δεν μπορούν να αποκλείσουν κάθε ενδεχόμενο. Η απόφαση μου, στο τέλος να προχωρήσω στο χειρουργείο, δεν ήρθε από απόλυτη εμπιστοσύνη στους γιατρούς ή τα δεδομένα, αλλά από την εκτίμηση του σεναρίου εάν δεν προχωρούσα στην επέμβαση! Δηλαδή, μία διαφορετική λύση, δια της ατόπου επαγωγής. Φυσικά, η άτοπος επαγωγή είναι μία πολύ διαδεδομένη και χρήσιμη, τεχνική της λογικής. Ωστόσο, όταν λαμβάνει μέρος στη στατιστική, χρησιμεύει απλά ως συγκριτικό μέσο. Παρόλα αυτά, η σύγκριση των πιθανοτήτων στη συγκεκριμένη περίπτωση μου ήταν αρκετή!
Το χειρουργείο προγραμματίστηκε άμεσα και μάλιστα κανονίστηκε σε μία ώρα από την απόφαση μου να προχωρήσω σε αυτό. Μου φέρανε τα ρούχα του χειρουργείου, εκεί η ιστορία είχε λίγο χιούμορ, αφού είναι σαν να σε ντύνουν σε sex shop! Αφού ντύθηκα, ήρθε το φορείο και με κατέβασαν στο υπόγειο, στο χώρο των χειρουργείων. Εκεί κατά την αναμονή στον προθάλαμο, μίλαγα συνέχεια. Προκειμένου να καταπολεμήσω το φυσικό μηχανισμό του φόβου, το άγχος. Και παράλληλα αναρωτιόμουν, πόσο συχνά βλέπουν αυτοί οι άνθρωποι ανάλογες συμπεριφορές και πόσους τύπους συμπεριφορών έχουν παρατηρήσει σε ανάλογες περιστάσεις.
-Φυσικά, δε θα καθόμουν να τους ρωτήσω εκείνη τη στιγμή, είχα το δικό μου χειρουργείο να με ανησυχεί! Αλλά είναι ερωτήματα, τα περί αντιμετώπισης φόβου και αντίδρασης σε αυτόν, που έχουν ενδιαφέρον να διερευνώνται.
Η είσοδος στο χώρο του χειρουργείου ήταν σύντομη, αφού μετά τη μεταφορά μου από το φορείο στο χειρουργικό κρεβάτι, ο χρόνος που είχα αντίληψη του περιβάλλοντος και συνείδηση ήτα μερικά λεπτά. Μετά έσβησαν όλα… Και ξύπνησα τρεις ώρες μετά, στο χώρο ανάνηψης των χειρουργείων. Με πολύ κακή διάθεση και πόνο. Όπως εξάλλου κύλισε και η υπόλοιπη μέρα.
Έπειτα, οι μέρες πέρασαν, έκλεισα 9 μέρες, συνεχούς νοσηλείας στο νοσοκομείο και αφού οι εξετάσεις έδειξαν ότι είχαν αρχίσει να υποχωρούν οι τιμές των ηπατικών ενζύμων και δεν παρουσία κολικού ή πυρετό, εκτός της πρώτης μέρας. Πήρα πάλι εξιτήριο.
Και σε αυτό το χρονικό διάστημα, επεξεργάζομαι τα συναισθήματα που είχα κατά εκείνη τη περίοδο και προγενέστερα. Μια και αισθάνομαι ότι ο τρόπος που αντιμετωπίζω την φόβο, σε περιστάσεις που δεν είναι ζωής και θανάτου προκαλεί μεγάλη αναβλητικότητα, που με τη σειρά του προκαλεί προβλήματα στην εξέλιξη μου. Αφού στην περίπτωση της ασθένειας, παρατηρείς ότι τα συμπτώματα της, σε εμποδίζουν από το να εκτελέσεις το καθημερινό σου πρόγραμμα, επομένως είναι προφανείς οι επιπτώσεις. Ενώ σε άλλες αποφάσεις, που δεν είναι εμφανείς οι επιπτώσεις, ο φόβος τις επηρεάζει μόνιμα.
Τα συμπεράσματα μου, μέχρι στιγμής είναι πως o φόβος εμφανίζεται σε δύο περιπτώσεις, τον άμεσο κίνδυνο και τον άγνωστο κίνδυνο. Ο άμεσος κίνδυνος, όπως όταν απειλείται η ζωή σου, από κάποιο προφανή παράγοντα, όπως ένα ισχυρό φυσικό φαινόμενο, ένα εξαγριωμένο ζώο, μία πυρκαγιά στο σπίτι σου κ.α απαιτεί άμεσες αποφάσεις και συχνά τα ένστικτα βοηθούν ως προς την επιβίωση. Στους έμμεσους κινδύνους όμως, ο εγκέφαλος συχνά κρίνει πως δεν έχει επαρκή πληροφορία στην εκτίμηση της απειλής και προτιμάει να μην ασχοληθεί ενστικτωδώς.
Ομοίως, οι αντιδράσεις στον φόβο, μπορούν να διακριθούν σε δραστικές και αναβλητικές. Θεωρώ πως ο τρόπος της αντίδρασης είναι θέμα ιδιοσυγκρασίας και εξαρτάται από την βαρύτητα που δίνουμε σε κάθετι που μας φοβίζει και κατά πόσο πιστεύουμε ότι μπορούμε να το αλλάξουμε.
Το πρόβλημα με τις δραστικές λύσεις, είναι πως λειτουργείς ενστικτωδώς και το ρίσκο είναι σχετικά μεγάλο. Με αποτέλεσμα να μη μπορείς να προβλέψεις τις επόμενες κινήσεις. Η αναβλητικότητα από την άλλη, δίνει μεγαλύτερο περιθώριο να συλλέξεις πληροφορία, επομένως να διαμορφώσεις μία αντίδραση με το χαμηλότερο δυνατό ρίσκο. Είτε να κάνεις πολλά μικρά δραστικά βήματα, προκειμένου να μειώσεις επίσης το ρίσκο.
Ωστόσο, δε όλες αυτές της περιπτώσεις πρέπει να λάβουμε υπόψη το όψιμο χρονικό διάστημα, για το οποίο οποιαδήποτε αντίδραση έχει νόημα. Οπότε, αυτό καθορίζει και τον τύπο της αντίδρασης σε μία κατάσταση.
Το οποίο τελικά είναι αυτό που πρέπει να καθορίσουμε πνευματικά, ώστε η λήψη αποφάσεων επί των καταστάσεων που μας προκαλούν φόβο, έτσι ώστε να προβούμε αποτελεσματικές αντιδράσεις.
Προσωπικά, ο φόβος μου για την καθημερινότητα αντιμετωπίζεται αναβλητικά, γιατί έχει περάσει βαθιά στη ψυχολογία μου ότι μπορώ να έχω όλη την αιωνιότητα ώστε να πάρω τις σωστές αποφάσεις. Δεδομένου, πως πιστεύω ότι ο άνθρωπος μπορεί να επιτύχει τεχνικά την αθανασία! Αλλά βλέποντας πως υπάρχουν ζητήματα πιο άμεσα. Και πως η ίδια η ιδέα της δια της γνώσης αθανασία, μπορεί να επιτευχθεί μόνο αν μείνεις ζωντανός όσο χρειάζεται. Οδηγεί στην ιδέα ότι ορισμένα πράγματα χρήζουν αναθεώρησης.
